WULANGAN 2
SERAT WULANGREH PUPUH PANGKUR
KOMPETENSI DASAR :
3.2 Menelaah teks Serat Piwulang
Wulangreh pupuh Pangkur
INDIKATOR
1. Mencatat
dan mengartikan kata-kata sulit yang ada didalam teks piwulang serat
wulang reh pupuh Pangkur.
2. Mengajukan dan menjawab pertanyaan tentang isi teks piwulang serat wulang reh pupuh
Pangkur.
3. Menuliskan isi teks piwulang serat wulang reh pupuh
Pangkur.
4. Menulis pokok-pokok isi teks piwulang serat
wulang reh pupuh Pangkur.
5.Menyampaikan pokok-pokok isi teks dan menanggapi
isi teks piwulang serat wulang reh pupuh Pangkur.
Cakupan
Materi :
Tembung
Wulangreh asale saka tembung wulang lan reh. Wulang ateges pitutur utawa ajaran. Dene tembung reh ateges pranatan, laku, cara, utawa
tuntunan. Wulangreh tegese ajaran
utawa tuntunan kanggo nggayuh urip kang harmoni
utawa selaras.
Serat
wulangreh anggitane Sri Susuhunan Pakubuwana IV saka kraton Surakarta
Hadiningrat. Pupuh tembang Pangkur ing Serat Wulangreh cacahe ana 17 pada.
Isine pupuh Pangkur yaiku bab tata krama, bab piwulang kanggo mbedakake ala lan
becik, sarta piwulang cara ndeleng wataking manungsa kana pan ing alam donya
iki.
Ngapresiasi utawa mbiji
ala lan becike Serat Wulangreh bisa diperang dadi :
Ø Pamilihing
tembung kang digunakake ing Serat Wulangreh
Ø Mbiji
runtuting ukara
Ø Mbiji
nilai ajaran/piwulang sing ana ing Serat Wulangreh pupuh Pangkur
Tuladha tembang pangkur
ing Serat Wulangreh (Buku Paket marsudi kaca 21-28)
Pangkur
|
Sekar
pangkur kang winarna Lelabuhan
kang kanggo wong ngaurip Ala
lan becik puniku Prayoga
kawruhana Adat
waton puniku dipunkadulu Miwah
ingkang tata krama Den
kaesthi siyang ratri
|
Tegese tembung
Winarna :
wujude
Lelabuhan :
pengabdian
Prayoga :
becike
Kawruhana :
ngertenana
Adat waton : adat, kebiasaan
Dipunkadulu ; dingerteni
Miwah :
lan, karo
Den kaesthi : dieling-eling
Siyang
ratri : awan bengi
Terjemahan
bebas mawa basa Jawa:
Wewarah/piwulang ing
kaemot (dimuat) mawa tembang pangkur, prayogane kok mangerteni, bab pengabdian
marang panguripan, bab apik lan ala perlu dimangerteni, uga perlu dimangerteni
adat lan aturan. Saben dinane aja padha nglalekake tata krama.
Paugeran
tembang Pangkur:
Ø Saben
sapupuh dumadi saka 17 pada
Ø Saben
sapada dumadi saka 7 gatra (Guru gatra)
Ø Guru
wilangan : 8, 11, 8, 7, 12, 8, 8
Ø Guru
lagu : a, i, u, a, u, a, i
Tembang iku klebu basa pinathok. Basa pinathok iku
beda karo basa kang ora kaiket dening wewaton. Basa kang ora kaiket dening
wewaton iku diarani basa gancaran. Saka
basa pinathok (contone tembang macapat) bisa diowahi dadi basa gancaran. Carane nggancarake tembang iku
mangkene :
1.
Yen gatra-gatrane tembang ana ukarane baliswara kudu diwalik.
2.
Yen gatra-gatrane ana tembunge kawi kudu diganti nganggo tembung sing kulina
dianggo ing bebrayan.
3.
Yen ana tembunge garba kudu diudhari.
4.
Kena mbuwang lan nambahi tembung amrih karepe cetha
5. Tulisane wis ora kaya tembang maneh, nanging kaya karangan gancaran
Ayahan kanggo para siswa :
Wangsulana pitakon ing ngisor iki!
1. Sapa sing ngripta Serat Wulangreh iku?
2.Pupuh Pangkur ing serat Wulangreh ana pirang pada?
3. Isi piwulang apa kang ana ing Serat Wulangreh pupuh Pangkur iku?
4.Apa piweling/amanate pupuh Pangkur ing Serat Wulangreh iku?
5. Kepriye paugeran tembang Pangkur iku?